Trong lịch sử loài người đã xuất hiện rất nhiều nền văn minh, một vài trong số đó phát triển rực rỡ, một vài lại biến mất mà không rõ lí do. Cùng BlogAnChoi tìm hiểu về 10 nền văn minh đột ngột biến mất một cách bí ẩn nào.
1. Nabatean
Văn hóa Nabatean tồn tại từ ít nhất là năm 312 trước công nguyên vì họ được cho là đã bị tấn công bởi người Macedonia. Vương quốc cổ xưa này đã trải dài trên lãnh thổ Syria, Ả Rập và Palestine. Chữ viết của người Nabatean đã phát triển qua nhiều thế kỷ để trở thành tiếng Ả Rập thời hiện đại.
Họ đã thiết lập các tuyến đường thương mại lớn và trở thành một nền văn minh cực kỳ tiên tiến về công nghệ vào thời đó với hệ thống nước rộng lớn đã giúp họ sống sót trong khí hậu khô cằn của Ả Rập. Họ để lại cho chúng ta những công trình kiến trúc khổng lồ thẳng hàng với các thiên thể như các nền văn hóa cổ đại khác đã làm, bằng chứng về tài năng kỹ thuật của những dân tộc này. Họ là đồng minh của đế chế La Mã hùng mạnh, mặc dù hoàng đế Trajan đã sáp nhập vương quốc này từ năm 105 đến năm 106 sau công Nguyên.
2. Clovis
Bất cứ ai từng đến sa mạc New Mexico đều sẽ thắc mắc tại sao nền văn minh này lại tồn tại được mà không có điều hòa. Nhưng khu vực này, cũng như một vùng đất rộng lớn ở châu Mỹ, là lãnh thổ của một trong những nền văn minh sớm nhất của Mỹ – người Clovis, được đặt theo tên của thành phố Clovis, New Mexico ngày nay.
Nhiều đồ vật và vũ khí sắc nhọn bằng đá obsidian, dụng cụ bằng xương và búa rất tinh vi có niên đại từ 9050 đến 8800 trước công nguyên dựa trên ước tính của thế kỷ 21 đã được khai quật ở đây. Người ta đưa ra giả thuyết rằng quy mô xã hội khổng lồ của họ đã buộc họ phải phân nhánh thành các nhóm nhỏ hơn, sau đó phát triển thành những dân tộc riêng biệt ở những nơi khác nhau và trở thành tiền thân của nhiều nền văn hóa châu Mỹ bản địa. Quan điểm đó được ủng hộ bởi các liên kết di truyền của người Clovis được tìm thấy trong hài cốt của người Nam Mỹ cổ đại.
3. Catalhoyuk
Catalhoyuk là một nền văn minh thời kỳ đồ đá mới rất lâu đời. Họ sống ở khu vực Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay từ năm 7500 đến năm 5700 trước công nguyên trong những ngôi nhà bằng gạch bùn. Nghệ thuật với tôn giáo của họ của họ rất ấn tượng với những bức tranh tường khổng lồ và những đền thờ lớn. Họ sống chủ yếu dựa vào ngũ cốc và các loại cây trồng khác.
4. Rapa Nui
Rapa Nui là cư dân nguyên thủy của Đảo Phục Sinh, nổi tiếng với những bức tượng đá khổng lồ. Người Polynesia sinh sống trên hòn đảo hiện thuộc về Chile, nhưng cách lục địa tới 3.500 km. Do sự xa xôi này mà việc người Rapa Nui ban đầu đến đó bằng cách nào cũng là một điều bí ẩn.
Có thể họ biến mất do nạn đói, việc chuột phá hủy hệ sinh thái Đảo Phục Sinh cũng có thể là lí do. Người ta tin rằng người Rapa Nui đã tới một hòn đảo xa xôi khác, cách đó hàng nghìn dặm, để bắt đầu cuộc định cư mới.
5. Minoan
Đến từ đảo Crete của Hy Lạp, người Minoan là một nền văn minh thời đại đồ đồng cũ tồn tại từ giữa năm 3000 đến 1000 trước công nguyên – rất lâu trước thời đại hoàng kim của Athens và Alexander Đại đế. Người Minoan là một nền văn hóa Hy Lạp và là tiền thân của Hy Lạp cổ đại nổi tiếng nhất trong sách lịch sử ngày nay. Họ hiến tế động vật, có nhiều giáo phái khác nhau và tổ chức các lễ hội hoang dã với các bài hát và điệu nhảy cuồng nhiệt.
Người Ai Cập cổ đại đề cập đến họ bằng chữ tượng hình, điều đó có nghĩa là người Minoan chắc chắn đã có mặt trong thế giới cổ đại và họ sở hữu công nghệ chất lượng cao cũng như nghệ thuật ấn tượng. Các giả thuyết cho rằng nền văn minh này bị tàn phá bởi một vụ phun trào núi lửa ở quần đảo Santorini gần Crete hoặc dịch bệnh.
6. Cucuteni-Trypillian
Trong khoảng từ năm 5400 đến năm 2700 trước công nguyên, có một xã hội được gọi là văn hóa Cucuteni-Trypillian sống ở các khu vực thuộc Moldova, Romania và Ukraine ngày nay trên dãy núi Carpathian. Họ là một nền văn minh sơ khai chủ yếu dựa vào nông nghiệp, ở gần nguồn nước, xây nhà, định cư, có một tôn giáo và thành thạo nhiều nghệ thuật như điêu khắc, làm gốm,…
Trước khi biến mất một cách kỳ lạ, nền văn hóa rộng lớn này đã trải rộng trên một diện tích ấn tượng – 350.000 km2 – và có một lối sống khá kỳ quái. Ở những khu định cư đông đúc, người sẽ đốt trụi hoặc bỏ hoang hoàn toàn nơi mình sống và xây dựng lại sau mỗi 60 đến 80 năm. Một số người đưa ra giả thuyết rằng đây là cách họ tôn vinh người chết trong một lễ hỏa táng hàng loạt.
7. Anasazi
Nền văn hóa Anasazi của vùng Tây Nam Bắc Mỹ đã để lại nhiều công trình kiến trúc và hiện vật trước khi biến mất. Có thể khí hậu khắc nghiệt của vùng trung tâm Tây Nam hoặc sự thay đổi khí hậu – đặc biệt là nguồn nước – đã khiến các điều kiện sống nơi đây không phù hợp với con người nữa.
Các công trình kiến trúc khổng lồ được xây dựng trên vách đá đã bị bỏ hoang hoàn toàn và được tìm thấy trong tình trạng tương đối nguyên sơ. Cấu trúc nhà ở này chống lại những kẻ xâm nhập rất tốt, vì chúng cao, có nhiều tầng, ra vào bằng thang. Khi chiến tranh nổ ra, người Anasazi có thể trèo vào nhà, nâng thang lên và tấn công kẻ thù ở bên dưới.
Nhiều bộ lạc người Mỹ bản địa cũng như một số học giả cho rằng người Anasazi chưa bao giờ thực sự biến mất. Họ đã đạt đến quy mô tối đa của một xã hội nên phân ra thành các phe phái nhỏ hơn và trở thành những tộc người mới. Họ tin rằng một số bộ lạc còn tồn tại đến ngày nay là hậu duệ trực hệ của người Anasazi.
8. Nabta Playa
Người cổ đại ở Nabta Playa – phía nam Ai Cập ngày nay – là một nhóm người thời kỳ đồ đá mới tồn tại ở khu vực này từ khoảng 11.000 đến 6.000 năm trước và phần lớn là dân du mục.
Những thay đổi về khí hậu đã khiến khu vực này gần như hoàn toàn khô hạn lúc người Nabta Playa biến mất, điều này giúp bảo tồn những gì người dân ở đây để lại – chẳng hạn như một vòng tròn đá. Vòng tròn đá gần như thẳng hàng với các ngôi sao theo nhiều cách khác nhau và trở thành nơi hiến tế cho các vị thần, với hài cốt động vật được tìm thấy trong các hang động rộng lớn dưới lòng đất.
9. Đế quốc Khmer
Đế quốc Khmer tồn tại từ năm 802 đến năm 1431 sau công nguyên ở Đông Nam Á, trải dài trên các quốc gia Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam ngày nay và là một nền văn hóa hỗn hợp giữa Phật giáo và Ấn Độ giáo. Đế quốc Khmer đã để lại những ngôi chùa và di tích đáng kinh ngạc nhất ở Đông Nam Á – một phần trong số đó ở tình trạng gần như hoàn hảo.
Một số người cho rằng rằng sự di cư của người Thái có thể đã dần dần vượt qua người Khmer, giống như các bộ lạc người Đức dần dần xâm nhập vào nửa phía tây của Đế chế La Mã. Một số khác cho rằng chiến tranh kéo dài mới là lí do khiến đế quốc này suy tàn. Những thay đổi về điều kiện thời tiết làm thay đổi lượng mưa cũng có thể gây ra tình trạng di cư hàng loạt.
10. Olmec
Olmec là nền văn minh Mesoamerican kéo dài từ năm 1200 đến năm 400 trước công nguyên với nền văn hóa vừa phong phú vừa kỳ lạ và khác thường. Họ đã để lại cho chúng ta nhiều công trình kiến trúc và tượng đài còn tồn tại đến ngày nay, với xã hội dựa trên các hoạt động tôn giáo thiêng liêng, họ đã xây dựng những ngôi đền giống như kim tự tháp. Giống như người Polynesia trên Đảo Phục Sinh, họ cũng chạm khắc những chiếc đầu bằng đá khổng lồ, một số cao tới 3 mét và nặng 8 tấn.
Rất nhiều nền văn hóa tồn tại từ lâu đời này đã bị thất lạc theo thời gian và chúng ta thậm chí không thực sự biết họ tự gọi mình là gì. “Olmec” là thuật ngữ mà người Aztec đặt cho họ nhiều thế kỷ sau khi họ biến mất, tạm dịch là “người cao su”. Điều thú vị hơn nữa là không còn lại một dấu vết nào của bất kỳ ai từng sống ở đó – thậm chí không có xương, có lẽ là vì khí hậu cực kỳ ẩm ướt tại Trung Mỹ đã bào mòn chúng.
Họ biến mất vào khoảng năm 400 trước công nguyên. Bên ngoài nghệ thuật và đồ tạo tác của họ, chúng ta gần như không biết gì về con người, ngôn ngữ, văn hóa và đặc biệt là lý do họ biến mất.
Bạn có thể đọc thêm:
Nếu bạn có bất kỳ ý kiến hoặc câu hỏi nào về bài viết này, đừng ngần ngại để lại một bình luận nhé.